Σημειώσεις Παραρτήματος Ηροδότου

[←1]

Ηρόδοτος 4.21-4.23.

[←2]

Τάναϊς: Ο ποταμός Ντον που χύνεται στην Αζοφική θάλασσα.

[←3]

Σαυρομάται ή Σαρμάται: Ιρανικός λαός τής κλασσικής αρχαιότητας, που άνθισε μεταξύ 5^ου π.Χ. και 4^ου μ.Χ. αιώνα. Κατά τη μεγαλύτερη γνωστή επέκτασή τους, γύρω στο 100 π.Χ., απλώνονταν από τον ποταμό Βιστούλα μέχρι τις εκβολές τού Δούναβη και ανατολικά μέχρι τον ποταμό Βόλγα, φτάνοντας μέχρι τις ακτές τού Ευξείνου Πόντου και τής Κασπίας Θάλασσας και μέχρι τον Καύκασο.

[←4]

Μαιώτις Λίμνη: Η Αζοφική Θάλασσα, το βορειοανατολικό άκρο τού Ευξείνου Πόντου.

[←5]

[Ηρόδοτος 4.21]. Τάναϊν δέ ποταμόν διαβάντι οὐκέτι Σκυθική, ἀλλ᾽ ἡ μέν πρώτη τῶν λαξίων Σαυροματέων ἐστί, οἳ ἐκ τοῦ μυχοῦ ἀρξάμενοι τῆς Μαιήτιδος λίμνης νέμονται τό πρός βορέην ἄνεμον ἡμερέων πεντεκαίδεκα ὁδόν, πᾶσαν ἐοῦσαν ψιλήν καί ἀγρίων καί ἡμέρων δενδρέων· ὑπεροικέουσι δέ τούτων δευτέρην λάξιν ἔχοντες Βουδῖνοι, γῆν νεμόμενοι πᾶσαν δασέαν ὕλη παντοίῃ.

[←6]

Θυσσαγέται: Κατά τον Ηρόδοτο (4.123) τέσσερα ποτάμια (Λύκος, Όαρος, Τάναϊς και Σύργις) περνούσαν από τα εδάφη τής αρχαίας αυτής φυλής και χύνονταν στη Μαιώτιδα Λίμνη (Αζοφική Θάλασσα). Ωστόσο, επειδή ένα από τα ποτάμια αυτά, ο Όαρος, ταυτίζεται κατά πάσα πιθανότητα με τον Βόλγα, πρέπει να υπάρχει κάποιο λάθος σε αυτή την περιγραφή, αφού ο Βόλγας χύνεται πιο ανατολικά στην Κασπία Θάλασσα.

[←7]

[Ηρόδοτος 4.22]. Βουδίνων δέ κατύπερθε πρός βορέην ἐστί πρώτη μέν ἔρημος ἐπ᾽ ἡμερέων ἑπτά ὁδόν, μετά δέ τήν ἔρημον ἀποκλίνοντι μᾶλλον πρός ἀπηλιώτην ἄνεμον νέμονται Θυσσαγέται, ἔθνος πολλόν καί ἴδιον· ζῶσι δέ ἀπό θήρης. συνεχέες δέ τούτοισι ἐν τοῖσι αὐτοῖσι τόποισι κατοικημένοι εἰσί τοῖσι οὔνομα κεῖται Ἰύρκαι, καί οὗτοι ἀπό θήρης ζῶντες τρόπῳ τοιῷδε· λοχᾷ ἐπί δένδρεον ἀναβάς, τά δέ ἐστί πυκνά ἀνά πᾶσαν τήν χώρην· ἵππος δέ ἑκάστῳ δεδιδαγμένος ἐπί γαστέρα κεῖσθαι ταπεινότητος εἵνεκα ἕτοιμος ἐστί καί κύων· ἐπεάν δέ ἀπίδῃ τό θηρίον ἀπό τοῦ δενδρέου, τοξεύσας ἐπιβάς ἐπί τόν ἵππον διώκει, καί ὁ κύων ἔχεται, ὑπέρ δέ τούτων τό πρός τήν ἠῶ ἀποκλίνοντι οἰκέουσι Σκύθαι ἄλλοι, ἀπό τῶν βασιληίων Σκυθέων ἀποστάντες καί οὕτω ἀπικόμενοι ἐς τοῦτον τόν χῶρον.

[←8]

[Ηρόδοτος 4.23]. μέχρι μέν δή τῆς τούτων τῶν Σκυθέων χώρης ἐστί ἡ καταλεχθεῖσα πᾶσα πεδιάς τε γῆ καί βαθύγαιος, τό δ᾽ ἀπό τούτου λιθώδης τ᾽ ἐστί καί τρηχέα. διεξελθόντι δέ καί τῆς τρηχέης χώρης πολλόν οἰκέουσι ὑπώρεαν ὀρέων ὑψηλῶν ἄνθρωποι λεγόμενοι εἶναι πάντες φαλακροί ἐκ γενετῆς γινόμενοι, καί ἔρσενες καί θήλεαι ὁμοίως, καί σιμοί καί γένεια ἔχοντες μεγάλα, φωνήν δέ ἰδίην ἱέντες, ἐσθῆτι δέ χρεώμενοι Σκυθικῇ, ζῶντες δέ ἀπό δενδρέων. ποντικόν μέν οὔνομα τῷ δενδρέῳ ἀπ᾽ οὗ ζῶσι, μέγαθος δέ κατά συκέην μάλιστά κῃ. καρπόν δέ φορέει κυάμῳ ἴσον, πυρῆνα δέ ἔχει. τοῦτο ἐπεάν γένηται πέπον, σακκέουσι ἱματίοισι, ἀπορρέει δέ ἀπ᾽ αὐτοῦ παχύ καί μέλαν· οὔνομα δέ τῷ ἀπορρέοντι ἐστί ἄσχυ· τοῦτο καί λείχουσι καί γάλακτι συμμίσγοντες πίνουσι, καί ἀπό τῆς παχύτητος αὐτοῦ τῆς τρυγός παλάθας συντιθεῖσι καί ταύτας σιτέονται. πρόβατα γάρ σφι οὐ πολλά ἐστι. οὐ γάρ τι σπουδαῖαι αἱ νομαί αὐτόθι εἰσί. ὑπό δενδρέῳ δέ ἕκαστος κατοίκηται, τόν μέν χειμῶνα ἐπεάν τό δένδρεον περικαλύψῃ πίλῳ στεγνῷ λευκῷ, τό δέ θέρος ἄνευ πίλου. τούτους οὐδείς ἀδικέει ἀνθρώπων· ἱροί γάρ λέγονται εἶναι· οὐδέ τι ἀρήιον ὅπλον ἐκτέαται. καί τοῦτο μέν τοῖσι περιοικέουσι οὗτοι εἰσί οἱ τάς διαφοράς διαιρέοντες, τοῦτο δέ ὃς ἂν φεύγων καταφύγῃ ἐς τούτους, ὑπ᾽ οὐδενός ἀδικέεται· οὔνομα δέ σφι ἐστί Ἀργιππαῖοι.