| <-Μια μέρα του Ιωάννη Η΄ Παλαιολόγου στην Ιταλία | Δούκας: Η βασιλεία τού σουλτάνου Μουράτ Β’ και η Σύνοδος τής Φλωρεντίας-> |
Η απόφαση τής Συνόδου Φλωρεντίας1
Απόφαση τής Αγίας και Οικουμενικής Συνόδου που έγινε στη Φλωρεντία2
Ευγένιος επίσκοπος δούλος των δούλων τού Θεού για την αιώνια ανάμνηση τού γεγονότος3
Συμφωνούντων, στα παρακάτω γραφόμενα, τού πολύ επιθυμητού γιου μας Ιωάννη Παλαιολόγου, τού διάσημου αυτοκράτορα των Ρωμαίων, των τοποτηρητών των σεβασμίων αδελφών μας των πατριαρχών, καθώς και των υπολοίπων που αποτελούν την ανατολική εκκλησία.4
Να χαίρονται οι ουρανοί και να αγαλλιάζει η γη! Γιατί αφενός αφαιρέθηκε ο διαχωριστικός τοίχος που χώριζε τη δυτική και την ανατολική εκκλησία και αφετέρου επανήλθε η ειρήνη και η ομόνοια εκείνου τού ακρογωνιαίου λίθου, τού Χριστού, που έκανε τα δύο ένα ενώνοντας τα δύο μέρη με τον τοίχο τού ισχυρότατου δεσμού τής αγάπης και τής ειρήνης, σφίγγοντάς τα μαζί και κρατώντας τα ενωμένα με στοργή αιώνιας ενότητας. Ύστερα από τη μακροχρόνια εκείνη ομίχλη τής μελαγχολίας και την προερχόμενη από τη μακροχρόνια διαίρεση μαύρη και δυσάρεστη καταχνιά, άστραψε η αχτίδα τής πολύ επιθυμητής ένωσης, που γαληνεύει όλους.5
Να χαίρεται και η μητέρα εκκλησία βλέποντας τα δικά της παιδιά, που μέχρι τώρα εξεγείρονταν το ένα εναντίον τού άλλου, να έχουν ήδη επανέλθει σε ενότητα και ειρήνη. Κι εκείνη που στο παρελθόν έκλαιγε με πικρά δάκρυα για τον χωρισμό τους, ας ευχαριστήσει με ανείπωτη χαρά τον παντοδύναμο Θεό για την τωρινή θαυμαστή ομόνοιά τους. Να χαίρονται επίσης οι πιστοί σε κάθε μέρος τής οικουμένης, ενώ εκείνοι που παίρνουν το όνομά τους από το όνομα τού Χριστού, ας χαίρονται μαζί με τη μητέρα, την παγκόσμια εκκλησία.6
Να λοιπόν, τόσο οι δυτικοί όσο και οι ανατολικοί πατέρες, ύστερα από εκείνον τον πολύ μακρύ χρόνο τής διαφωνίας και τού χωρισμού, αφού εκτέθηκαν σε κάθε κίνδυνο σε στεριά και θάλασσα και αφού ξεπέρασαν κάθε ταλαιπωρία, συγκεντρώθηκαν χαρούμενοι και πρόθυμοι σε αυτή την ιερή και οικουμενική σύνοδο, με διάθεση για την ιερή ένωση καθώς και για ν΄ ανακτήσουν την παλαιά αγάπη. Και δεν απέτυχαν σε αυτόν τον σκοπό. Γιατί ύστερα από πολλή και κοπιαστική έρευνα και τέλος από τη φιλανθρωπία τού παναγίου Πνεύματος, έφτασαν στην πολύ επιθυμητή και ιερότατη ένωση. Ποιος άραγε θα μπορούσε να ευχαριστήσει για τις ευεργεσίες τού Θεού, με τον τρόπο που αξίζει; Ποιος άραγε δεν θα νιώσει έκπληκτος μπροστά στον πλούτο τής συμπόνιας τού Θεού; Τίνος άραγε ανθρώπου το στήθος, ακόμη κι αν είναι σιδερένιο, δεν θα μαλακώσει από το μέγεθος τής θείας ευσπλαγχνίας που είναι τόσο μεγάλο; Πράγματι, τού Θεού έργα είναι αυτά, όχι ευρήματα ανθρώπινης αδυναμίας. Γι΄ αυτό πρέπει να είναι αποδεκτά με πολύ μεγάλη ευλάβεια και να συνοδεύονται από ιερούς ύμνους. Εσένα πρέπει να επαινούμε, εσένα να δοξάζουμε, εσένα πρέπει να ευχαριστούμε, Χριστέ, πηγή τής συμπόνιας, που χάρισες τόσο μεγάλο καλό στη νύφη σου, την παγκόσμια εκκλησία, και έδειξες θαύματα τής ευσπλαγχνίας σου και στη δική μας γενιά, για να διηγούνται όλοι τα θαυμάσια έργα σου. Μεγάλο λοιπόν και θεϊκό δώρο έχει δωρίσει ο Θεός σε εμάς και είδαμε με τα μάτια μας εκείνο το οποίο δεν μπόρεσαν να δουν πολλοί από τούς πριν από εμάς, αν και το είχαν επιθυμήσει.7
Γιατί αφού συγκεντρώθηκαν Λατίνοι και Γραικοί σε αυτή την ιερή και άγια οικουμενική σύνοδο, διακήρυξαν με μεγάλη σοβαρότητα οι μεν στους δε, ότι μεταξύ των άλλων έπρεπε να εξεταστεί με τη μεγαλύτερη δυνατή επιμέλεια και με συνεχή συζήτηση και το άρθρο εκείνο που αναφέρεται στη θεία εκπόρευση τού Αγίου Πνεύματος. Αφού λοιπόν προσκομίστηκαν μαρτυρίες από τις θείες γραφές και από πολλά έργα αγίων διδασκάλων, ανατολικών και δυτικών, από τούς οποίους άλλοι μεν έλεγαν ότι το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται εκ Πατρός και Υιού και άλλοι εκ Πατρός δι΄ Υιού, ενώ όλοι, παρά τις διαφορές στις λέξεις, απέβλεπαν στην ίδια έννοια, οι μέν Γραικοί υποστήριξαν ότι εκείνο που λένε ότι το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται από τον Πατέρα δεν το λένε με την έννοια ότι αποκλείουν τον Υιό, αλλά επειδή αυτοί νόμιζαν, όπως λένε, ότι οι Λατίνοι υποστήριζαν σθεναρά ότι το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται από τον Πατέρα και τον Υιό, σαν να εκπορεύεται από δύο αρχές και δύο πνεύσεις. Γι΄ αυτό λοιπόν [οι Γραικοί] προφυλάχτηκαν από το να λένε ότι το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται από τον Πατέρα και τον Υιό. Oι Λατίνοι όμως διαβεβαίωσαν ότι δεν λένε με αυτή την έννοια ότι το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται από τον Πατέρα και τον Υιό, σαν να αποκλείουν ότι ο Πατέρας είναι η πηγή και αρχή ολόκληρης τής θεότητας, δηλαδή τού Υιού και τού Αγίου Πνεύματος, ή ότι το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται από τον Υιό χωρίς να το έχει ο Υιός από τον Πατέρα, ή ότι έχουν θέσει δύο αρχές ή δύο προβολές, αλλά για να δηλώσουν ότι μία μόνο είναι η αρχή και μοναδική η προβολή τού Αγίου Πνεύματος, όπως μέχρι τώρα υποστήριζαν. Και επειδή από όλα αυτά προκύπτει μία μόνο και ἡ ίδια έννοια τής αληθείας, στο τέλος συμφώνησαν και συναίνεσαν ομόφωνα, με την ίδια κατανόηση και την ίδια σκέψη, στην υπογεγραμμένη αγία και θεοφιλή ένωση.8
Στο όνομα λοιπόν τής Αγίας Τριάδας, τού Πατρός και τού Υιού και τού Αγίου Πνεύματος, όπως ψηφίστηκε από αυτή την ιερή και οικουμενική σύνοδο στη Φλωρεντία, αποφασίζουμε ότι αυτή η αλήθεια τής πίστης πρέπει να πιστεύεται και να γίνεται αποδεκτή απ΄ όλους τούς χριστιανούς κι έτσι όλοι ομολογούν, ότι το Ἅγιο Πνεύμα προέρχεται αιωνίως από τον Πατέρα και τον Υιό, ενώ τη δική του ουσία και ύπαρξη έχει από τον Πατέρα ταυτόχρονα και από τον Υιό και εκπορεύεται και από τούς δύο αιωνίως, ως εκπορευόμενο από μία αρχή και μοναδική προβολή. Καθιστούμε σαφές ότι εκείνο το οποίο λένε οι άγιοι διδάσκαλοι και πατέρες, ότι το Ἅγιο Πνεύμα εκπορεύεται «εκ τού Πατρός διά τού Υιού», σε αυτήν οδηγεί την έννοια, ώστε από αυτούς να δηλώνεται ότι και ο Υιός είναι, κατά μεν τούς Γραικούς αιτία, κατά δέ τούς Λατίνους αρχή τής ύπαρξης τού Αγίου Πνεύματος, όπως και ο Πατέρας. Και επειδή όλα όσα είναι τού Πατέρα, ο ίδιος ο Πατέρας τα έδωσε στον μονογενή του Υιό με τη γέννηση, εκτός από το να είναι Πατέρας, αυτό ακριβώς, ότι το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται από τον Υιό, το έχει ο ίδιος ο Υιός αιώνια από τον Πατέρα, από τον οποίο αιώνια δημιουργήθηκε.9
Επίσης αποφασίζουμε ότι για να διασαφηνιστεί η αλήθεια είναι επείγουσα ανάγκη να προστεθεί στο σύμβολο η ανάπτυξη εκείνων των βημάτων, δηλαδή τού «και εκ τού Υιού», σύμφωνα με το δίκαιο και για βάσιμους λόγους.10
Επίσης ότι είτε με άζυμο είτε με ένζυμο άρτο από αλεύρι σιταριού το σώμα τού Χριστού ιερουργείται αληθινά και ότι οι ιερείς και των δύο εκκλησιών οφείλουν να ιερουργούν το ίδιο σώμα τού Κυρίου, δηλαδή καθένας κατά τη συνήθεια τής δικής του εκκλησίας, είτε δυτικής είτε ανατολικής.11
Επίσης αν oι εκείνοι που πραγματικά μετανόησαν πεθάνουν μέσα στην αγάπη τού Θεού, πριν όμως αποδώσουν τούς καρπούς που αντιστοιχούν στη μετάνοιά τους, τόσο για τις αμαρτίες τους όσο και για εκείνα που αμέλησαν να κάνουν, οι ψυχές αυτού τού είδους των ανθρώπων καθαρίζονται μετά τον θάνατο με καθαρτικές τιμωρίες. Για να απαλλαγούν αυτές από τέτοιες τιμωρίες, είναι χρήσιμη η βοήθεια των ζωντανών πιστών, δηλαδή οι ιερές θυσίες, ευχές, ελεημοσύνες και οι άλλες πράξεις ευσέβειας, οι οποίες συνηθίζεται να γίνονται από τούς πιστούς για άλλους πιστούς, σύμφωνα με τα διατάγματα τής εκκλησίας.12
Οι ψυχές εκείνων που μετά το βάπτισμα δεν υπέπεσαν σε καμία αμαρτία, καθώς επίσης εκείνες οι οποίες, αφού ξελογιάστηκαν, καθαρίστηκαν από την κηλίδα τής αμαρτίας, είτε μέσα στα σώματά τους είτε αφού απογυμνώθηκαν από τα σώματα, όπως προαναφέρθηκε, οδηγούνται αμέσως στον παράδεισο και βλέπουν καθαρά τον ίδιον τον ένα και τρισυπόστατο Θεό, όπως είναι, δηλαδή ο ένας καθαρώτερα από τον άλλο, σύμφωνα με την αξία τής ζωής που είχε ζήσει. Αλλά οι ψυχές εκείνων που πέθαναν μέσα σε θανάσιμη αμαρτία ή και στο προπατορικό αμάρτημα αναχωρούν αμέσως για την κόλαση, όπου όμως θα τιμωρηθούν με άνισες τιμωρίες.13 14
Επίσης αποφασίζουμε ότι ο άγιος αποστολικός θρόνος και ο αρχιερέας Ρώμης έχουν τα πρωτεία σε όλη την οικουμένη, ενώ ο ίδιος ο αρχιερέας Ρώμης είναι διάδοχος τού ευλογημένου Πέτρου, τού κορυφαίου των αποστόλων, πραγματικός τοποτηρητής τού Χριστού, κεφαλή όλης τής εκκλησίας, ότι είναι διδάσκαλος και πατέρας όλων των χριστιανών και ότι σε αυτόν τον ευλογημένο Πέτρο έχει παραδοθεί από τον κύριο ημών Ιησού Χριστό η πλήρης εξουσία να ποιμαίνει, να διευθύνει και να κυβερνά την παγκόσμια εκκλησία, με τον τρόπο που προσδιορίζεται στα πρακτικά των οικουμενικών συνόδων και στους ιερούς κανόνες.15
Επίσης ανανεώνουμε και την κατάταξη των υπόλοιπων σεβασμίων πατριαρχών, όπως αυτή μάς έχει παραδοθεί στους ιερούς κανόνες, ώστε ο πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως να είναι δεύτερος μετά τόν αγιώτατο πάπα τής Ρώμης, τρίτος εκείνος τής Αλεξανδρείας, τέταρτος ο πατριάρχης Αντιοχείας και πέμπτος εκείνος των Ιεροσολύμων, διατηρουμένων δηλαδή και όλων των προνομίων και των δικαιωμάτων τους.16
Αποφασίστηκε στη Φλωρεντία σε δημόσια συνοδική συνέλευση, που έγινε γιορταστικά στη μεγάλη εκκλησία στις 6 Ιουλίου τού χιλιοστού τετρακοσιοστού τριακοστού ένατου έτους από την ενανθρώπιση τού Κυρίου, κατά το ένατο έτος τής παπικής μας θητείας.17
Ιωάννης [Η΄] Παλαιολόγος, στον Χριστό τον Θεό πιστός βασιλεύς και αυτοκράτορας των Ρωμαίων.18
Οι παρακάτω υπογραφές είναι των ανατολικών πατέρων, εκείνων που ακολούθησαν τον γαληνότατο κύριο αυτοκράτορα στην επιβεβαίωση τής άγιας ένωσης των εκκλησιών τού Χριστού.19
Αντώνιος, ταπεινός μητροπολίτης Ηρακλείας, πρώτος των αρχιερέων και αρχιερεύς πάσης Θράκης και Μακεδονίας, τοποτηρητής τού αποστολικού θρόνου τού αγιότατου πατριάρχη Αλεξανδρείας Φιλοθέου, υπέγραψα εισηγούμενος.20
Ο τοποτηρητής τού ίδιου αποστολικού θρόνου τού πατριάρχη Αλεξανδρείας και κυρίου μου, κυρίου Φιλοθέου, ο πρωτοσύγγελλος πνευματικός Γρηγόριος ιερομόναχος, υπέγραψα.21
Ισίδωρος μητροπολίτης Κιέβου και πάσης Ρωσίας και τοποτηρητής τού αποστολικού θρόνου τού αγιότατου πατριάρχη Αντιοχείας κυρίου Δωροθέου, υπέγραψα ικανοποιημένος.22
Δοσίθεος, ταπεινός μητροπολίτης Μονεμβασίας και τοποτηρητής τού αποστολικού θρόνου τού αγιότατου πατριάρχη Ιεροσολύμων κυρίου Ιωακείμ, υπέγραψα ικανοποιημένος.23
Μητροφάνης, ταπεινός μητροπολίτης Κυζίκου και τοποτηρητής τού μητροπολίτη Αγκύρας, υπέγραψα ικανοποιημένος.24
Δωρόθεος, ταπεινός μητροπολίτης Τραπεζούντος και τοποτηρητής τού μητροπολίτη Καισαρείας, υπέγραψα ικανοποιημένος.25
Βησσαρίων, με θείο έλεος αρχιεπίσκοπος Νικαίας και τοποτηρητής τού μητροπολίτη Σάρδεων, υπέγραψα ικανοποιημένος.26
Μακάριος, ταπεινός μητροπολίτης Νικομηδείας, υπέγραψα.27
Ιγνάτιος, ταπεινός μητροπολίτης Τορνόβου και τοποτηρητής τού μητροπολίτη Νικομηδείας, υπέγραψα ικανοποιημένος.28 29
Δωρόθεος, ταπεινός μητροπολίτης Μυτιλήνης και τοποτηρητής τού μητροπολίτη Σίδης, υπέγραψα ικανοποιημένος.30
Δαμιανός, ταπεινός μητροπολίτης Μολδοβλαχίας και τοποτηρητής τού μητροπολίτη Σεβαστείας, υπέγραψα ικανοποιημένος.31
Ιωάσαφ, ταπεινός μητροπολίτης Αμασείας, υπέγραψα.32
Ναθαναήλ, ταπεινός μητροπολίτης Ρόδου και Κυκλάδων νήσων, υπέγραψα ικανοποιημένος.33
Κάλλιστος, ταπεινός μητροπολίτης Δρίστρας, υπέγραψα.34
Γεννάδιος, ταπεινός μητροπολίτης Γάννου, υπέγραψα.35
Ματθαίος, ταπεινός μητροπολίτης Μελενίκου, υπέγραψα.36
Δοσίθεος, ταπεινός μητροπολίτης Δράμας, υπέγραψα.37
Σωφρόνιος, ταπεινός μητροπολίτης Αγχιάλου, υπέγραψα ικανοποιημένος.38
Βησσαρίων Νικαίας, με γραπτή οδηγία που δόθηκε από τον μεγάλο σακελλάριο, τον διάκονο Μανουήλ Χρυσοκόκκη, ο οποίος πιθανόν να σημείωσε εδώ τον εαυτό του, εξηγώντας εδώ για λογαριασμό του ότι έχει την ίδια γνώμη και την ίδια σκέψη και είναι κι αυτός μαζί μας και ακολουθεί όλα αυτά, υπέγραψα.39
Ο μέγας σκευοφύλαξ διάκονος Θεόδωρος Ξανθόπουλος, υπέγραψα.40
Ο μέγας χαρτοφύλαξ και αρχιδιάκονος Μιχαήλ Βαλσαμών, υπέγραψα.41
Ο μέγας εκκλησιάρχης και δικαιοφύλαξ διάκονος Σίλβεστρος Συρόπουλος, υπέγραψα.42
Ο πρωτέκδικος διάκονος Γεώργιος Καππάδοξ, υπέγραψα.43
Ο πρωτοπαπάς Κωνσταντίνος και τοποτηρητής τού μητροπολίτη Μολδοβλαχίας, υπέγραψα.44
Μωυσής ιερομόναχος, εκκλησιάρχης τής τιμίας, αγίας και αυτοκρατορικής μονής τής Μεγίστης Λαύρας τού Αγίου Όρους και τοποτηρητής τής ίδιας μονής, υπέγραψα.45
Αθανάσιος, κάποτε ηγούμενος τής μονής Περιβλέπτου, υπέγραψα.46
Γερόντιος ιερομόναχος, ηγούμενος τής αγίας μονής τού Παντοκράτορος, υπέγραψα.47
Γερμανός, κάποτε ηγούμενος τής μονής Αγίου Βασιλείου, υπέγραψα.48
Παχώμιος ιερομόναχος και αββάς τής μονής Παύλου, υπέγραψα ικανοποιημένος.49
Αυτά ειπώθηκαν και διαβάστηκαν αφενός λατινικά, όπως είπαμε, από τον καρδινάλιο τής Αγίας Σαβίνας Ιουλιανό, καθώς και ελληνικά από τον αρχιεπίσκοπο Νικαίας Βησσαρίωνα. Ασπαστήκαμε το γόνατο και το χέρι τού πάπα, ενώ ασπαστήκαμε και ο ένας τον άλλον φορώντας την ιερατική στολή. Υπογράψαμε κι εμείς με τα δικά μας χέρια, όπως διαβάστηκε. Έψαλλαν επίσης οι δικοί μας ψάλτες «Ευφραινέσθωσαν οι ουρανοί»50 και τη δοξολογία «Δόξα Πατρί»,51 το ίδιο και το «Και νυν».52 Και πάλι το «Σήμερον η χάρις».53 Όταν λοιπόν ολοκληρώθηκε η ιερουργία και η δοξολογία, αποχώρησε καθένας στο κατάλυμά του.54
Ύστερα από αυτά, μάς ρώτησαν οι Λατίνοι τα παρακάτω ερωτήματα:55
Γιατί χωρίζουμε [τον άρτο] σε μικρά κομμάτια στην προσκομιδή και τα ενώνουμε στον θείο και δεσποτικό άρτο;56
Και γιατί σκύβουμε τα κεφάλια μας στη μεγάλη είσοδο, αφού δεν έχει ολοκληρωθεί ο καθαγιασμός των τιμίων δώρων;57
Γιατί χύνουμε βραστό νερό στο άγιον πoτήριον;58
Γιατί, ενώ δεν υπάρχει σώμα Χριστού, λέμε «και εις των στρατιωτών λόγχη αυτού την πλευράν ένυξεν, και ευθέως εξήλθεν αίμα και ύδωρ»;59 60
Γιατί λέμε «και ιδού ο αστήρ ήλθε, και έστη επάνω ου ην το παιδίον»;61 62
Γιατί δεν χρίουν με το μύρο οι αρχιερείς αλλά οι ιερείς, αν και τούτο έχει δοθεί στους αρχιερείς;63
Γιατί αλείφουν με λάδι τούς νεκρούς, πριν τούς ενταφιάσουν;64
Γιατί δεν εξομολογούνται οι ιερείς και οι αρχιερείς, όταν πρόκειται να ιερουργήσουν;65
Γιατί δεν αρκείσθε, όπως λένε, στα λόγια τού Κυρίου, στο «Λάβετε, φάγετε»,66 αλλά λέτε ύστερα από αυτά «και ποίησον τόν μέν άρτον τούτον τίμιον σώμα τού Χριστού σου»67 και «Μεταβαλών αυτά τω Πνεύματί σου τω αγίω, αμήν, αμήν, αμήν»;68 69
Για ποιον λόγο χωρίζετε τα ανδρόγυνα, αφού ο Κύριος είπε «Ους ο θεός συνέζευξεν, άνθρωπος μη χωριζέτω»;70 71
Για ποιον λόγο δεν κάνετε πατριάρχη εδώ, αλλά θέλετε να αναχωρήσετε ακέφαλοι;72
Αφού λοιπόν έθεσαν αυτά τα ερωτήματα οι Λατίνοι, ο Μιτυλήνης τα εξήγησε όλα συμφωνα με το εκκλησιαστικό δίκαιο και τούς κανόνες, εκτός από δύο, για τα οποία ο πάπας ειδοποίησε τον αυτοκράτορα, δηλαδή για το διαζύγιο των ανδρογύνων και τη χειροτονία τού πατριάρχη. Οι Λατίνοι διαφωνώντας υποστήριζαν ότι δεν μπορεί ένας νόμος να προβλέπει τα αντίθετα από τη φωνή τού Κυρίου, που είπε: «Ους ο Θεός συνέζευξεν, άνθρωπος μη χωριζέτω». Επίσης ότι δεν χρειάζεται να φύγουμε ακέφαλοι από εδώ. 73
Ειδοποίησε ο πάπας τον αυτοκράτορα να τού στείλει κάποιους από τούς επισκόπους, εκείνους που γνώριζαν τα πράγματα. Κι ο αυτοκράτορας έστειλε εκείνους που δεν γνώριζαν. Ανέφερε ο πάπας τα δύο αυτά θέματα, δηλαδή τα διαζύγια των ανδρογύνων και τη χειροτονία τού πατριάρχη. Κι εκείνοι απάντησαν:74
«Εμείς δεν έχουμε άδεια να δώσουμε εξηγήσεις, γι΄ αυτό και δεν θα δώσουμε εξηγήσεις. Θα τα αναφέρουμε όμως αυτά στον αυτοκράτορα κι αυτός πρόκειται να δώσει εξηγήσεις».75
Ενώ λοιπόν αυτά έτσι έγιναν, πέρασαν ημέρες και στις 14 Ιουλίου, ημέρα Τρίτη, ειδοποίησε ο πάπας όλους τούς ανατολικούς αρχιερείς να πάνε σε αυτόν. Όταν κάποιοι πήγαν, αφού τούς πήρε ιδιαιτέρως, είπε:76
«Eμείς, αδελφοί, με τη χάρη τού Θεού ενωθήκαμε στην πίστη. Επειδή όμως, για τούς λόγους που γνωρίζει ο Θεός όλων, έγινα εγώ κεφαλή των δικών σας μελών και πρέπει με κάποιον τρόπο να παρακινώ και να συμβουλεύω εκείνα που πρέπει για σύνθεση τής ευσέβειας και τής εκκλησίας μας, έχω λοιπόν τώρα να σάς πω κάποια πράγματα, ως αδελφούς, ως μέλη, ως ηγέτες των εκκλησιών. Πρώτον λοιπόν, λέω ότι όλοι γογγύζουν για τα διαζύγια και χρειάζεται αυτό να διορθωθεί. Δεύτερον, λέω για τον Εφέσου ότι είναι αναγκαίο να απολογηθεί. Πώς διαχωρίζεται από τη σύνοδό μας; Άλλωστε δεν είναι πιο σοφός απ΄ όλους εμάς. Τον είδαμε στις διαλέξεις, που δεν είχε επιχειρἠματα και δεν μπορούσε ν΄ απαντήσει σ΄ εκείνα που ρωτούσε ο αδελφός Ιωάννης. Τρίτον, λέω ότι, επειδή ο αγιώτατος πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως «απήλθεν εις τας αιωνίους μονάς», χρειάζεται η εκκλησία πατριάρχη και μάλιστα να γίνει αυτός εδώ, όπου παρευρίσκομαι και ο ίδιος, όχι για να κερδίσω κάτι υλικό. Γιατί δεν μού λείπει το ασήμι και το χρυσάφι. Αντίθετα, θα δώσω, θα στηρίξω και θα επιβεβαιώσω εκείνον που θα χειροτονηθεί από μένα και θα τον τοποθετήσω και την εκκλησία εκείνη θα βοηθήσω και θα κάνω πατριάρχη για να υπάρχει και να έχει και τα προνόμια και την επαρχία αυτής τής εκκλησίας. Με λίγα λόγια, λέω ότι είναι πολλά τα οφέλη τού να κάνουμε πατριάρχη εδώ. Τι λοιπόν εμποδίζει; Ή τι λείπει; Εδώ είναι ο αυτοκράτορας, εδώ είναι η οικουμενική σύνοδος και ο πάπας που προΐσταται σε αυτήν, εδώ και οι μεγαλύτεροι αρχιερείς, κάποιος από τούς οποίους πρόκειται να γίνει πατριάρχης. Τι θα σάς εμποδίζει; Γι΄ αυτό λοιπόν είναι δίκαιο και αξίζει να κάνετε πατριάρχη και να μη φύγετε ακέφαλοι από εμάς».77
Αφού είπε αυτά ο αγιότατος πάπας κι αφού πρόσθεσε ότι,78
«αν δεν γίνει εδώ ο πατριάρχης, δεν θα μπορέσω στο μέλλον να τοποθετήσω εκείνον που θα είναι πατριάρχης»,79
απάντησαν οι αρχιερείς:80
«Όσα πρόσταξε η μακαριότητά σου είναι πολύ δίκαια και πολύ σοφά. Εμείς όμως δεν μπορούμε καθόλου ν΄ απαντήσουμε σ΄ αυτά, επειδή έχουμε κι άλλους αρχιερείς καθώς και τον αυτοκράτορά μας και αφού ληφθούν υπόψη και οι απόψεις αυτών, θα δοθεί η τελική απάντηση. Από τη μεριά μας, απαντώντας σαν άτομα, λέμε ότι αυτά δεν είναι ζητήματα τής παρούσας στιγμής, παρά το γεγονόςότι και δίκαια είναι και αναμφισβήτητα, επειδή οι γάμοι δεν διαλύονται από εμάς χωρίς λόγο. Αλλά και ο Εφέσου θα εξεταστεί. Όμως πατριάρχης δεν θα γίνει εδώ, επειδή έχουμε τη συνήθεια να εκλέγεται αυτός στην Κωνσταντινούπολη από όλη την ιεραρχία μας και να χειροτονείται μέσα στον πατριαρχικό μας ναό. Και ο αυτοκράτοράς μας δεν μπορεί να κάνει τίποτε διαφορετικό, αφού γνωρίζει τη συνήθεια τής εκκλησίας μας».81
Μάς απάντησε λοιπόν ο πάπας.82
«Εγώ, φροντίζοντας για το δικό σας συμφέρον, θέλω να γίνει πατριάρχης εδώ, ούτε συγγενής μου, ούτε φίλος μου, αλλά εκείνος που θα διαλέξετε εσείς. Εγώ θα τού προσφέρω εφόδια και θα τον ενισχύσω. Αν όμως εσείς δεν θέλετε, εγώ κάνω εκείνο που όφειλα να κάνω. Εσείς θα μετανιώσετε ύστερα και, αν δεν σάς είχα μιλήσει, δεν θα είχατε αμαρτία. Όμως τότε δεν θα έχετε δικαιολογία».83
Κι αφού ο μακαριότατος πάπας είπε αυτά και άλλα τέτοια, ενώ εμείς απαντήσαμε σε αυτά με τον τρόπο που μπορούσαμε, βγήκαμε από εκεί. Κι όταν ήρθαμε, τα αναφέραμε αυτά στον αυτοκράτορα. Εκείνος, όταν τα άκουσε, δεν μπορούσε καθόλου να ανεχθεί ότι μάς ειπώθηκαν τέτοια πράγματα.84
Αφού έτσι έγιναν αυτά, πέρασαν οι μέρες μέχρι την Κυριακή. Και τη Δευτέρα, που ήταν 20 τού μηνός Ιουλίου, υπέγραψαν τούς τόμους οι αρχιερείς που ήθελαν να αναχωρήσουν. Αυτοί λοιπόν ήσαν οι Ηρακλείας, Κυζίκου, Τραπεζούντος, Μονεμβασίας, Νικομηδείας και Δράμας. Αλλά και πενήντα περίπου κληρικοί αναχώρησαν μαζί τους, επιτρέποντας και σε εμάς. Εμείς λοιπόν, αφού συγκεντρωθήκαμε την Τρίτη 21 Ιουλίου στο ιματιοφυλάκιο τού αυτοκράτορα, υπογράψαμε τούς τόμους. Γιατί φτιάξαμε πέντε τέτοιους στα λατινικά και τα ελληνικά και υπέγραψαν οι Λατίνοι και οι Γραικοί και στα δύο μέρη, για να πάρουν οι Λατίνοι τον πρώτο τόμο, οι Γραικοί τον δεύτερο και να σταλούν οι άλλοι [τρεις] στους πατριάρχες [τής Ανατολής]. Έτσι λοιπόν ολοκληρώθηκαν όλα τα θέματα τής άγιας ἑνωσης.85
| <-Μια μέρα του Ιωάννη Η΄ Παλαιολόγου στην Ιταλία | Δούκας: Η βασιλεία τού σουλτάνου Μουράτ Β’ και η Σύνοδος τής Φλωρεντίας-> |